In het kader van de “week van de diëtisten” willen we graag enkele informatie delen
Wat is dieet eigenlijk?
Een dieet verwijst naar de voedingsgewoonten en -patronen van een individu. Het kan variëren van dagelijkse voedselinname tot specifieke voedingsrichtlijnen voor gewichtsverlies, gezondheid, medische behandelingen of culturele/religieuze overtuigingen. Over het algemeen wordt het woord “dieet” vaak gebruikt om een tijdelijke verandering in voeding aan te duiden, met als doel gewicht te verliezen, gezondheidsdoelen te bereiken of specifieke medische aandoeningen te behandelen.
Welke soorten diëten zijn er?
Caloriearme diëten
Voeding is als brandstof voor je lichaam, genaamd calorieën. Een caloriearm dieet gaat ervan uit dat je minder calorieën moet eten dan je verbruikt om af te vallen. Het puntendieet is een bekend voorbeeld, waarbij je binnen een vastgesteld puntenaantal moet blijven om gewicht te verliezen.
Koolhydraatarme diëten
Koolhydraatarme diëten verminderen de inname van koolhydraten, die anders worden omgezet in energie. Te veel koolhydraten en calorieën worden opgeslagen als vet. Populaire diëten zoals “atkins” en “south beach” helpen vaak bij gewichtsverlies door een algemene caloriebeperking.
Eiwitrijke diëten
Een eiwitrijk dieet, ook wel proteïnedieet genoemd, richt zich op het eten van voedingsmiddelen met veel eiwitten zoals kip, eieren en vis. Door het beperken van koolhydraten, wordt vetopslag verminderd. Eiwitten geven sneller een verzadigd gevoel en behouden spier- en botmassa tijdens het afvallen, vooral als het dieet gepaard gaat met krachttraining.
Vetarme diëten
Een eiwitrijk dieet, ook wel proteïnedieet genoemd, beperkt koolhydraten en stimuleert eiwitinname met voedingsmiddelen zoals kip, eieren en vis. Dit dieet vermindert vetopslag, verzadigt sneller en behoudt spier- en botmassa tijdens gewichtsverlies, vooral bij krachttraining.
Specifieke diëten voor mensen met allergieën of chronische ziekten:
Mensen moeten soms een dieet volgen vanwege allergieën en ziekten, waarbij het doel niet afvallen is, maar het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen die een negatieve reactie in het lichaam veroorzaken. Voorbeelden zijn een glutenvrij dieet voor coeliakie of een dieet zonder melkproducten voor koemelkallergie.
Dieet in de zorg
Eten en drinken is van grote belang voor patiënten of cliënten, daarom is het van grote belang dat mensen die betrokken zijn in de zorg kennis hebben over voeding en diëten. We zetten hier uiteen welke diëten er zijn, wat ze inhouden en voor wie de diëten bestemd zijn in de zorg. Deze diëten worden onderscheidt in vier categorieën:
Voedingstofbeperkte diëten
Er zijn verschillende voedingsstofbeperkte diëten, elk gericht op het verminderen van specifieke voedingsstoffen om gezondheidsproblemen te beheersen:
- Natriumbeperkt dieet: Voor mensen met hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierziekten, leverproblemen en zwangerschapsvergiftiging. Geen toegevoegd zout is toegestaan.
- Kaliumbeperkt dieet: Voor mensen met nierziekten. Geen dieetzout (kaliumchloride) of natriumarme smaakmakers zijn toegestaan.
- Energiebeperkt dieet: Voor mensen met overgewicht. Weinig verzadigde vetten en suikers worden toegevoegd.
- Cholesterol- en verzadigd vetbeperkt dieet: Voor mensen met een hoog cholesterolgehalte. Geen volle melkproducten, roomboter, room, vet vlees, volvette kaas, of hard bak- en braadvet zijn toegestaan.
- Tyramine beperkt dieet: Voor mensen die MAO-remmers gebruiken. Producten met een hoog eiwitgehalte die vatbaar zijn voor bederf worden vermeden.
- PKU-dieet: Voor mensen met de stofwisselingsziekte PKU. Weinig of geen producten met een hoog PKU-gehalte worden toegevoegd.
- Eiwitbeperkt dieet: Voor mensen met nierinsufficiëntie. Weinig of geen producten met een hoog eiwitgehalte zijn toegestaan.
- Lactosebeperkt dieet: Voor mensen met lactose-intolerantie. Weinig of geen lactose wordt toegevoegd, zoals melk, yoghurt en kwark.
Voedingstofrijke diëten
Een voedingsstof verrijkt dieet voegt meer specifieke voedingsstoffen toe. Er zijn twee soorten:
- Energie- en eiwit verrijkt dieet: Bevat energierijke, volle producten, geschikt voor mensen die extra energie en eiwitten nodig hebben.
- MCT-verrijkt dieet met strenge vetbeperking: Beperkt gewone vetten en gebruikt MCT-margarine of -olie. Geschikt voor mensen met een verstoorde lymfe-afvloed of een absorptiestoornis. MCT staat voor Medium Chain Triglycerides, oftewel middellange ketenvetzuren.
Voedingsstof- en voedingsmiddelvrije diëten
Een voedingsstof- en voedingsmiddelvrij dieet elimineert volledig bepaalde voedingsstoffen of voedingsmiddelen. Er zijn twee soorten:
- Allergeenvrij dieet (ALL°): Bevat geen voedingsstoffen of middelen die allergische reacties kunnen veroorzaken, zoals gluten, ei, pinda’s, noten, vis, schaal- en schelpdieren, of melk (inclusief lactose).
- Alcoholvrij dieet (alc°): Bevat geen voedingsstoffen of voedingsmiddelen die alcohol bevatten, geschikt voor mensen die geen alcohol mogen consumeren.
Eetgewoontes
Eetgewoontes, zoals diëten, variëren afhankelijk van individuele voorkeuren en religieuze overtuigingen. Vijf soorten eetgewoontes omvatten:
- Vegetarisch (veg): Geen vlees, vis, gevogelte, wild, gelatine, schaal- en schelpdieren; toegestaan zijn plantaardige producten, vegetarische vleesvervangers, eieren, kaas en melkproducten.
- Pesco-vegetarisch (pv): Hetzelfde als vegetarisch, maar inclusief vis en andere zeedieren.
- Varkensvleesvrij (vv): Geen varkensvlees of producten waarin dit is verwerkt.
- Rundvleesvrij (rv): Geen rund- of kalfsvlees of producten waarin dit is verwerkt.
- Halal: Bevat vlees dat volgens islamitische eisen is geslacht, voor mensen die om religieuze redenen halal vlees wensen.
